Od kilku lat mieszkam na stałe w Jerzwałdzie, a wcześniej spędzałem tu wszystkie urlopy razem z rodziną. Kiedy pierwszy
raz tu przyjechałem, nic nie wiedziałem o wsi poza jej nazwą.
Postanowiłem więc dowiedzieć się czegoś więcej o tej miejscowości i jej okolicy. Poszukiwania zaprowadziły mnie do
bibliotek i archiwów w Polsce i w Niemczech. Wtedy okazało
się, że Jerzwałd ma długie i ciekawe dzieje. Wydały mi się one
tak bardzo interesujące, że skłoniły mnie do zgromadzenia odszukanych informacji. W tej książce dzielę się zdobytą wiedzą na
ten temat, z nadzieją, że wzbudzi zainteresowanie czytelników.
Poświęcam mojej rodzinie i mieszkańcom Jerzwałdu.

„To naprawdę nie ma znaczenia, gdzie się mieszka, ale co i jak się tworzy. Nie wiem, co pan ma na myśli, mówiąc o wielkich centrach kulturotwórczych. Kraków? Warszawę? To przecież najgłębsze prowincje. Mała wioska Jerzwałd jest o wiele większym centrum kulturotwórczym i spotka pan w niej więcej pisarzy, którzy tu przyjeżdżają, szczególnie latem, niż na Krakowskim Przedmieściu.”

Aleksander Minkowski „Warmia i Mazury” Nr 9 rok 1986 str. 10.

Spis treści
Wstęp 3
Rozdział I. Pradzieje 5
Skarb z Olbrachtówka 11
Rozdział Ii. Czasy krzyżackie (1224-1525) 15
Powstanie Jerzwałdu 17
Analiza krzyżackich aktów lokacji Jerzwałdu 23
Inne wsie założone przez Krzyżaków w pobliżu Jerzwałdu 28
Zamek krzyżacki w pobliżu Jerzwałdu 32
Rozdział IIi. Okres Księstwa Pruskiego (1525-1701) 37
Rozdział IV. Okres Królestwa Pruskiego (1701-1871) 49
Pierwsi mieszkańcy Jerzwałdu 59
Napoleon w pobliżu Jerzwałdu 63
Rozdział V. Okres Cesarstwa Niemieckiego
i III Rzeszy Niemieckiej (1871-1945) 75
Budowa dróg 77
Poczta w Jerzwałdzie 79
Szkoła 81
Prom z Siemian na półwysep Bukowiec 99
Zagadka Białego Chłopa 104
Tajemniczy kanał w Jerzwałdzie 107
Ucieczka mieszkańców Jerzwałdu w styczniu 1945 r. 111
Rozdział VI. W państwie polskim 119
Gostyczyn i Fabianki 128
Podania z okolic Jerzwałdu 132
Nazwy topograficzne z okolic Jerzwałdu
w czasach przedwojennych 137
Piśmiennictwo 145